Günümüzde İzmir olarak kullandığımız isim, Smyrna ’in antik adı olan “Smyrna”, mitolojik hikayelerde farklı anlamlar taşır. İlk anlatıya göre Smyrna, Kıbrıs Kralı Kinyras’ın kızıydı ve şehre onun adı verilmişti. Başka bir efsaneye göre ise Smyrna, Amazon kadınlarının liderlerinden biriydi. Savaşçı özellikleriyle bilinen bu kadın Anadolu’da Samsun’dan yola çıkarak bugünkü İzmir’e ulaşmış ve burada bir şehir kurarak kendi adını vermişti.

İzmir’in kuruluş hikayesi, söylentilere göre şehre adını veren Amazon Kraliçesi Smyrna, İzmir'in temelini atmış ve bu kadim şehri inşa etmiştir.

İzmir'in 8500 yıllık köklü tarihine baktığımızda, antik Akdeniz’in önemli merkezlerinden biri olarak birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış bir şehir görüyoruz. Söylenceler, bu köklü geçmişin kadın savaşçılar olarak bilinen Amazonlara kadar uzandığını öne sürer. İzmir’in kurucu figürü olarak kabul edilen Amazon Kraliçesi Smyrna’nın adı, zamanla İzmir olarak anılmaya başlamıştır.

Amazonların İzmir’deki varlığı

Amazonların Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde yaşadığı ve bazı şehirlerin kurucusu olduğu anlatılır. Amazon Kraliçesi Smyrna’nın önderliğinde İzmir Körfezi'ne gelen Amazonlar, burayı çok beğenerek şehirlerini burada kurmuş ve kraliçelerinin adını şehre vermişlerdir.

Bir başka söylentiye göre ise Amazonlar, İzmir yöresindeki Elektdi halkı ile bir savaşa girmiş ve bu savaşın sonunda Amazon Kraliçesi Smyrna, kent kralı These ile evlenerek şehre adını vermiştir. İzmir'in ismi, bu efsaneye dayanan şekilde zamanla değişerek bugünkü halini almıştır.

Smyrna adının kökeni yalnızca mitolojiyle sınırlı değildir. Hitit kaynaklarına göre Smyrna adı kutsal bir yerden gelmektedir. İzmir'in Halkapınar semtinin kaynağı ve buradaki kutsal gölcük şehrin ilk yerleşimcileri tarafından “Ana Tanrıça Kaynağı” olarak görülmüştür. Bu nedenle Smyrna isminin Hitit dilinde kutsal anlamlar taşıdığı ve Ana Tanrıça’ya atıfta bulunduğu düşünülmektedir. Antik dönemde şehrin isimlendirilmesinde çevredeki kutsal alanların etkili olduğu tahmin edilmektedir.

Mitolojide Amazonlar ve Yunan tarihindeki izleri

İzmir’in tarihi Bayraklı semtindeki Tepekule ören yerinden başlar. Yapılan kazılar şehrin İ.Ö. 3000 yıllarına kadar uzandığını ve bir Aiol kenti olarak kurulduğunu ortaya koymuştur. Ancak İ.Ö. 800 dolaylarında İonialılar tarafından ele geçirilmiş ve bu dönüşüm İzmir’i ticari bir merkez haline getirmiştir.

Yunan mitolojisinde Amazonlar, "erkekleri öldüren" anlamına gelen “androktones” olarak tanımlanır ve erkeklerden uzak yaşayan bir topluluk olarak anlatılır. Ancak soylarını devam ettirmek için komşu kabileleri yılda bir kez ziyaret ederlerdi. Bu ilişkilerden doğan erkek bebekler ya öldürülür ya da babalarına gönderilirken, kız bebekler savaşçı olarak yetiştirilirdi.

Ayrıca Dede Korkut hikayelerinde "Alp Kızları" olarak anılırlar ve Azerbaycan’da yaşadıkları iddia edilir.

Amazonların gerçekliği 

Amazonların gerçekten yaşayıp yaşamadığı tartışmalı olsa da, arkeolojik buluntular bu efsaneye bir gerçeklik payı katmaktadır.

Amazonların ataları olduğu düşünülen Sarmat kadın savaşçıların mezarlarında, yüzde yirmi beş oranında silah bulunmuştur. Aynı durum İskitlerde de görülmüştür ve bu buluntular, Amazon efsanesinin temellerini oluşturmuştur.

Kent Lydia ve Pers istilalarına karşı direnmiş ancak İ.Ö. 545 yılında Persler tarafından tamamen yıkılmıştır. İzmir’in yeniden kuruluşu Makedonyalı Büyük İskender’in rüyasıyla gerçekleşir. Kadifekale’nin eteklerinde yeni bir İzmir inşa edilir ve şehir tarih boyunca deniz ticaretiyle zenginleşir.

Roma ve Bizans Döneminde İzmir

Roma İmparatorluğu döneminde İzmir ticaretin merkezi haline gelmiştir. Ionia kentleri birliğine katılan şehir Roma yönetimi altında hızla büyümüştür. Roma’nın ikiye bölünmesiyle Doğu Roma topraklarında kalan İzmir Arap akınlarından etkilenmiş ancak ticari kimliğini korumayı başarmıştır. XI. yüzyılda Selçuklu Türklerinin Anadolu’ya girişiyle İzmir Türklerin ve Bizanslıların arasında sıkça el değiştirmiştir. 1095 yılında Çaka Bey’in İzmir’i Türk egemenliğine almasıyla şehirde yeni bir dönem başlamıştır.

Osmanlılar döneminde İzmir

Osmanlı İmparatorluğu İzmir’i 1426 yılında Aydınoğlu Beyliği’nden alarak egemenliği altına almıştır. XVI. yüzyıldan itibaren İzmir, Doğu Akdeniz’in önemli liman kentlerinden biri haline gelmiştir. Fransız, İngiliz ve Hollandalı tüccarlar şehrin ticaret hacmini büyütmüş ve İzmir’i bir ticaret merkezi olarak dönüştürmüştür.

Ancak I. Dünya Savaşı ve ardından gelen Yunan işgali şehrin kaderini değiştirmiştir. 9 Eylül 1922’de Türk ordusunun İzmir’i kurtarmasıyla şehir yeniden Türk topraklarına katılmıştır. Ancak bu zaferden sadece birkaç gün sonra çıkan büyük yangın İzmir’i adeta küllerinden doğmaya zorlamıştır.

Smyrna’dan İzmir’e
Kısaca; bugün İzmir olarak bildiğimiz bu şehir Smyrna adının dönüşmesiyle bugünkü ismini almıştır.

İzmir Konak meydanındaki tarihi saat kulesi

Sayfadaki Amazon heykelleri hakkında:
Sayfada yer alan en üstteki resim, İzmir Bayraklı ilçesi itarihinin önemli sembollerinden amazon kadınlarının farklı figürlerini içeren heykeller. Diğer heykel ise, İzmir Bornova'daki Amazon Heykeli